علی بن آبان آلمهلبعلی بن آبان مهلبی، از شخصیت‌های خاندان آل‌مهلب می‌باشد؛ این خاندان، خاندانی اصالتا ایرانی منسوب به مهلّب بن ابی‌صُفره بوده، که در اوایل ظهور اسلام برآمد و لااقل تا سده ۷قمری/۱۳میلادی امیران، وزیران، شاعران و دانشمندانی از آن برخاستند. ۱ - معرفی اجمالیعلی بن آبان مهلبی (۲۷۲ق/۸۸۵م)، یکی از مشهورترین افراد آل‌مهلب است که در سدۀ ۳ق/۹م در جنبش زنگیان و بردگان واسط و بصره بر ضد نظام خلافت به سرکردگی صاحب‌الزنج نقش بس مهمی داشت. از روزگار او پیش از پیوستن به صاحب‌الزنج آگاهی در دست نیست. در سال ۲۵۵ق/۸۶۹م که علی بن محمد بن عبدالرحیم که سپس به صاحب‌الزنج معروف شد، از بحرین وارد بصره گشت، گروهی از جمله علی بن آبان و دو برادرش محمد و خلیل به او پیوستند. علی بن آبان ۱۵ سال در کنار صاحب‌الزنج به جنگ با نیروهای خلیفه پرداخت تا سرانجام در سال ۲۷۰ق/۸۸۳م پس از قتل صاحب‌الزنج به سپاه موفق عباسی تسلیم شد. او را به بغداد بردند و به زندانش افکندند. در سال ۲۷۲ق/۸۸۵م که زنگیان واسط دوباره به پا خاستند. علی بن آبان به دستور موفق در زندان به قتل رسید. [۲]
محمد بن جریر طبری، تاریخ طبری، ج۳، فهرست، به کوشش یان دخویه، لیدن، ۱۸۸۳-۱۸۸۵م، فهرست.
[۳]
عزالدین ابن اثیر، الکامل، ج۷، فهرست، بیروت، ۱۴۰۲ق، فهرست.
۲ - پانویس
۳ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «آل‌مهلب»، ج۲، ص۴۷۳. |